سرماخوردگی یکی از بیماری‌هایی است که ممکن است اشخاص را حتی تا ۱۲ بار در سال مبتلا نماید. از این رو برای هر شخص و به خصوص خانواده‌هایی که فرزند خردسال دارند، واجب است که نکاتی جهت جلوگیری از ابتلا به این بیماری بدانند.

چرا کودک خردسال من اینقدر سرما می خورد؟

سیستم ایمنی کودک ۳ساله شما در حال تکامل است، و هم‌زمان در معرض ویروس‌های مختلفی قرار دارد. بدن کودک شما فقط در مقابل یکی از بیش از ۲۰۰ ویروس سرماخوردگی که هر بار منجر به سرماخوردگی معمولی می‌شوند، ایمن می‌شود. فکر می‌کنید در طول عمرتان چند بار سرما خورده‌اید؟ کودک‌تان باید به تمامی این ویروس‌ها و حتی بیشتر مبتلا شود تا بدن او در مقابل تمامی ویروس‌های سرماخوردگی ایمن شود.

کودک خردسال شما در حین رشد احتمالا به کاوش چیزهای زیادی می‌پردازد و به همه چیز دست می‌زند، برای همین است که خیلی راحت سرما می‌خورد. او بعد از دست زدن به اشیاء مختلف، انگشتش را داخل بینی‌اش فرو می‌کند یا در دهانش می‌گذارد و یا با دست چشمانش را می‌مالد و از این طریق ویروس سرماخوردگی وارد بدن او می‌شود.

علائم جدی است؟

شاید متوجه شوید کودک‌تان بیشتر در فصل پاییز و زمستان به سرما خوردگی مبتلا می‌شود، زیرا هوای سرد و لوازم گرمایشی خانه، غشاء بینی او را خشک می‌کند و به ویروس سرماخوردگی کمک می‌کند که پایگاهی برای خود بیابد. کودک‌تان در فصل سرما بیشتر وقت خود را در خانه سپری می‌کنند، ویروس‌ها در محیط بسته خانه به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شوند.

اکثر کودکان بطور میانگین در سال ۶ تا ۱۰ بار به سرماخوردگی مبتلا می‌شوند. این رقم در خانواده‌هایی که کودک‌شان را به مهد کودک یا مدرسه می‌فرستند، می‌تواند به ۱۲ بار در سال برسد! (بطور میانگین هر فرد بزرگسال سالانه ۲ تا ۴ بار به سرماخوردگی مبتلا می‌شود.)

از کجا بفهمم که کودکم به سرما خوردگی، آنفلوانزا یا سایر بیماری‌ها مبتلا شده یا حساسیت دارد؟

تشخیص آن سخت است. اگر کودک‌تان سرما خورده است ممکن است آبریزش بینی با ترشحات شفاف داشته باشد که تقریبا یک هفته بعد به رنگ خاکستری، سبز، یا زرد تبدیل می‌شود. ممکن است سرفه کند، بینی یا گلویش گرفته باشد و کمی تب داشته باشد (احتمال دارد که گرفتگی گلو و سرفه قبل از تب بروز نماید).

از طرف دیگر، اگر کودک‌تان تب بالا و یا اسهال و استفراغ داشته باشد، احتمال دارد به بیماری ویروسی دیگری مبتلا شده باشد. اگر تب دارد، وقتی تب او پایین آمد کارهای او را زیر نظر بگیرید. اگر بازی کردن و غذا خوردن او عادی است (و یا تقریبا عادی است – ممکن است کمی کمتر غذا بخورد و در کار‌هایش فس فس کند)، احتمال دارد که سرما خورده باشد. اما اگر با این‌که تب او پایین آمده است، بیمار به نظر می‌رسد، احتمال دارد که مبتلا به بیماری جدی‌تری شده باشد.

خارش و آبریزش چشم و بینی از مشخصات بارز آلرژی هستند. همچنین عطسۀ پی درپی و خارش پوست می‌تواند هفته‌ها یا ماه‌ها ادامه داشته باشد. اگر ترشحات بینی کودک به جای آنکه غلیظ‌تر شود و رنگ آن به زرد یا سبز تغییر کند، همچنان شفاف باشد از نشانه‌های آلرژی است. حساسیت باعث بروز تب نمی‌شود و در بهار، تابستان و یا زود‌تر از آن خودش را نشان می‌دهد.

چگونه می‌توانم سرماخوردگی کودکم را درمان کنم؟

هیچ دارویی نمی‌تواند به خروج سریع‌تر ویروس از بدن کمک کند؛ اما می‌توانید به او کمک کنید تا احساس بهتری داشته باشد و از بدتر شدن آن جلوگیری کنید. او باید مایعات زیادی بنوشد و زیاد استراحت کند. شاید لازم شود که به او نحوه فین کردن را بیاموزید. برخی از خردسالان این کار را می‌توانند انجام دهند اما برخی دیگر تا سن مدرسه قادر به انجام آن نیستند. در زیر چند شیوه برای کمک به گرفتگی بینی آمده است:

1. برای مرطوب کردن هوای اتاق او، از دستگاه بخور یا مرطوب‌کننده استفاده کنید. یا با کودک‌تان به حمام بروید، آب داغ را باز کنید، در حمام را ببندید و ۱۵ دقیقه در این اتاق بخار آلود بمانید.
2. سر تشک کودک‌تان را بالا بیاورید. برای این کار می‌توانید دو حوله تا خورده را زیر تشک او قرار دهید. خوابیدن روی تشک شیب‌دار می‌تواند به خارج شدن ترشحات بالای بینی او کمک کند، اما این کار را بیش از حد انجام ندهید. اگر کودک‌تان هنگام خواب سر جای خود نمی‌ماند، ممکن است غِل بخورد، بطوری که پا‌هایش بالا‌تر از سرش قرار بگیرند و این درست عکس چیزی می‌باشد که هدف شما بوده است.

ایرادی ندارد بدون نسخه به کودکم داروی سرماخوردگی بدهم؟

بیشتر کار‌شناسان با این امر مخالفند. برخی از آکادمی‌های پزشکی اطفال به پزشکان توصیه می‌کنند به بیماران خود بگویند که دارو‌های سرما خوردگی و سرفۀ OTCدر کودکان زیر ۶ سال تاثیری ندارد و گاهی اوقات می‌تواند عوارض جانبی خطرناکی داشته باشد. می‌توانید نظر پزشک کودک‌تان را جویا شوید.

به یاد داشته باشید که داروهای سرفه و سرماخوردگی، دورۀ سرماخوردگی فرزندتان را کوتاه نمی‌کند و نمی‌تواند از سایر ناراحتی‌ها (مثل عفونت گوش و سینوس‌ها) جلوگیری کند.

اگر دلبندتان تب دارد و حال او خوش نیست، استامینوفن یا ایبوپروفن می‌تواند به بهبود حال او کمک کند؛ اما احتیاط کنید:

1. حواس‌تان باشد که میزان دارویی که به او می‌دهید، حتما متناسب با سن و وزن او باشد.
2. از داروهایی که هر‌ از گاهی گُل می‌کنند و محبوب می‌شوند، اجتناب کنید؛ زیرا که آن‌ها حاوی استامینوفن یا ایبوپروفن هستند و در این صورت مقدار دُز دریافتی فرزندتان دو برابر خواهد شد.

هرگز به کودک‌تان آسپرین ندهید، زیرا احتمال ابتلای او به سندروم ری (Reye) را افزایش می‌یابد. این سندروم که سندرومی نادر اما کشنده است باعث تخریبات جبران‌ناپذیری به مغز و کبد می‌شود.

چه درمان طبیعی یا جایگزینی می‌تواند به کاهش علائم سرماخوردگی کودکم کمک کند؟

می‌توانید به دستگاه بخور یا وان حمام چند قطره اسانس نعناع، اوکالیپتوس یا روغن کاج اضافه کنید تا گرفتگی بینی او کمتر شود. یک محلول رقیق و ولرم از چای بابونه نیز می‌تواند تسکین دهنده باشد.

هشدار:

هرگز از گیاه دارویی چینی بنام ما هوآنگ (Ma Huang) که افیدرا یا افیدرین نیز نامیده می‌شود (داروی ضد احتناق یا خفگی) استفاده نکنید. تاثیر آن می‌تواند بسیار متفاوت باشد. تاثیر این دارو را با واکنش‌های ناخوشایندی در بزرگسالان مرتبط می‌داند که از جمله آنان افزایش فشار خون، ضربان قلب نامنظم، حملۀ صرع، حملۀ قلبی و سکته می‌باشد.

چه موقع باید با پزشک تماس بگیرم؟

در صورتی‌که درجه تب کودک‌تان به 39 درجه سانتیگراد (103 درجه فارنهایت) رسید، با پزشک تماس بگیرید. همچنین در مواردی که:

1. کودکتان به جای این‌که بعد از گذشت 5 تا 7 روز بهتر شود، بدتر می شود یا اگر علائم سرماخوردگی او بیش از 15 روز طول بکشد.
2. سرفه‌های او بد‌تر شود؛ خس‌خس کند یا نفس‌نفس بزند، یا به سختی نفس بکشد. این‌ها می‌تواند علائم آسم یا ذات الریه و یا سایر عفونت‌های مربوط به بخش پایینی دستگاه تنفس باشند.
3. فرزندتان از درد گوش شکایت می‌کند، یا گوش‌هایش را می‌کشد و می‌مالد. این مساله می‌تواند نشانۀ عفونت گوش باشد.
4. خسته و بی‌حال به نظر می‌رسد.

آیا می توانم کاری برای کاهش تعداد دفعات سرماخوردگی کودکم انجام دهم؟

شما نمی‌توانید مانع ابتلای دلبندتان به همۀ انواع سرماخوردگی موجود شوید، اما می‌توانید برای به حداقل رساندن قرار گیری او در معرض ویروس‌ها و تقویت سیستم دفاعی بدن او کارهایی انجام دهید. در طول روز به او آب دهید تا از این‌که آبِ بدن او به خوبی تامین می‌شود، اطمینان حاصل کنید. چند غذای سالم به او پیشنهاد کنید و حواس‌تان باشد که هر روز به اندازه کافی نرمش و استراحت کند.

تا جایی که می‌توانید او را از کودکان و افراد بالغی که بیمار هستند، دور کنید. در صورتی‌که برای فرزند خود پرستار گرفته‌اید، اطمینان حاصل کنید نسبت به شستن دست‌هایش حساس است. بعد از این‌که کودک‌تان یاد گرفت که خودش به دستشویی برود به او بیاموزید که بعد از استفاده از دستشویی و همچنین قبل از خوردن غذا حتماً دست‌هایش را بشوید. خودتان نیز حتما قبل از آماده کردن غذا، دست‌هایتان را بشویید.

بطور مداوم خوردن سبزیجات و میوه‌ها را در دستور غذایی خود قرار دهید. هر چه پخت سبزیجات در غذا‌ها کمتر باشد و غذا‌ها دارای طبخ ساده تری باشند، املاح و مواد معدنی سبزیجات بیشتر حفظ شده و برای بدن مفید‌تر خواهند بود. توجه داشته باشید که در صورت وجود حساسیت در فرزندتان به برخی مواد غذایی، بهتر است با نظر پزشک از آن خوراکی‌های استفاده نمایید.

دود سیگار می‌تواند بچه‌ها را در معرض ابتلا به ناراحتی‌های مربوط به بخش فوقانی دستگاه تنفسی قرار دهد. بنابراین او را از افراد سیگاری و مکان‌هایی که فردی در آنجا سیگار می‌کشد، دور کنید. کودکانی که با افراد سیگاری زندگی می‌کنند، بیشتر و به مدت زمان طولانی‌تری نسبت به کودکانی که در معرض دود سیگار قرار نمی‌گیرند، دچار سرماخوردگی می‌شوند.

توصیهٔ متخصص:

سرما خوردگی مکرر در شیرخواران نیاز به پیگیری دارد، شاید کودک دچار انحراف تیغه بینی یا نقص سیستم ایمنی باشد.