دستت را به من بده
دستت را به من بده
دستت را به من بده
وقتي‌كودكي متولد مي‌شود از اولين حركت‌هاي سر و گردن و دست و پا تا راه رفتن و دويدن در الگوي رشد نوزاد، شاخص مهمي به شمار مي‌آيد و والدين بايد اطلاعات دقيقي از الگوي حركتي نوزادان داشته باشند تا بتوانند از رشد مناسب نوزاد خود اطمينان حاصل كنند.
گرچه هر نوزادي كه به دنيا مي‌آيد منحصر به فرد است، اما همه آنها از يك الگوي حركتي يكسان برخوردارند كه از لحاظ زماني كمي با هم فرق مي‌كنند ولي با اختلاف نهايتا يكي دو ماه و نه بيشتر. به گفته دكتر بدوحي، شيرخوار از بدو تولد داراي عمل‌ها و عكس‌العمل‌هاي مخصوصي است، مثل جستجوكردن پستان مادر و گرفتن آن با دهان، چنگ زدن (يعني هر شيء كه در كف دست نوزاد قرار دهيد محكم مي‌گيرد)، مكيدن يعني هر چيزي در دهان نوزاد قرار گيرد شروع به مكيدن آن مي‌كند و بسياري از رفلكس‌هاي ديگر كه پزشكان كودك با امتحان كردن آنها مي‌توانند به سلامت و تكامل عصبي عضلاني شيرخوار پي ببرند.
اين متخصص ادامه مي‌دهد معمولا تا قبل از 2 ماهگي شيرخوار نگاه مستقيم و بدون منظور و گاه لبخند بدون منظور دارد و اگر روي شكم خوابانده شود مي‌تواند سر خود را بلند و به مقابل نگاه كند و تا قبل از 4 ماهگي اگر بازوهاي شيرخوار را بگيريم سر به عقب مي‌افتد كه اين حالت در 4 ماهگي تكامل يافته و شيرخوار سر را كنترل مي‌كند.
گرچه هر نوزادي كه به دنيا مي‌آيد منحصر به فرد است، اما همه آنها از يك الگوي حركتي يكسان برخوردارند كه از لحاظ زماني كمي با هم فرق مي‌كنند ولي با اختلاف نهايتا يكي دو ماه و نه بيشتر.
از دو سه ماهگي كم‌كم شروع به تعقيب با نگاهش مي‌نمايد و لبخند با منظور مي‌زند يعني وقتي به چهره شما نگاه مي‌كند با حركات سر شما شروع به خنديدن مي‌كند. در 3 ماهگي اگر كف پاهاي كودك را زمين بگذاريد به پاها فشار آورده و آنها را مستقيم نموده و كمي مي‌ايستد و در 4 ماهگي گردن نوزاد سفت مي‌شود و مي‌تواند گردنش را كنترل كند يعني گردن لق نمي‌زند و وقتي نوزاد را بغل مي‌كنيم گردن را صاف نگه مي‌دارد و وقتي دستان شيرخوار را كه در حالت خوابيده است، بگيريم و بلند كنيم سر همراه تنه بلند مي‌شود.
به گفته كارشناسان نوزاد در سن سه چهار ماهگي دست‌ها را به دهان برده و بررسي مي‌كند و اگر روي شكم بخوابانيد سر و سينه را بالا نگه مي‌دارد و به اطراف نگاه مي‌كند و اين حركات تا 5 ماهگي تكميل مي‌شود.
شيرخوار از سن پنج شش ماهگي بتدريج شروع به غلتيدن مي‌كند و در 7 ماهگي در صورتي كه به حالت نشسته قرار گيرد تعادل ندارد و از پهلو يا عقب خواهد افتاد. ولي در 8 ماهگي تعادل برقرار شده و شيرخوار نشستن را ياد گرفته و اگر اشيايي در جلوي كودك قرار گيرد آنها را برمي‌دارد و به دهان مي‌برد. در اين سن مي‌تواند قاشق را به دهان ببرد و ليس بزند و تكان دادن دست به صورت باي باي را ياد مي‌گيرد.
دكتر بدوحي ادامه مي‌دهد: در 9 ماهگي شيرخوار شروع به خزيدن مي‌كند، البته مادراني كه زياد شيرخوار خود را بغل مي‌كنند اين فرصت را از شيرخوار گرفته و اجازه تلاش براي خزيدن يا چهار دست و پا رفتن را از شيرخوار مي‌گيرند و مسلما شيرخوار اين مهارت را بدست نمي‌آورد. در سن 10 ماهگي اكثر شيرخواران شروع به چهار دست و پا رفتن مي‌كنند و خود را به اشياي مورد توجه خود در اطرافش مي‌رساند و سپس بتدريج سعي مي‌كند از پايه مبل بالا رفته و كم‌كم تا 11 ماهگي كنار مبل ايستاده و در لبه آن شروع به حركت مي‌كند.
اغلب شيرخواران در يك سالگي به تنهايي چند لحظه ايستاده و چند قدم شروع به راه رفتن مي‌كنند كه تا 14 ماهگي مهارت راه رفتن را كسب مي‌كنند.
يكي از بزرگ‌ترين كمك‌ها به نوزادان براي اين كه بتوانند زودتر حركت كنند اين كه آنها را زياد بغل نگيريم.
چگونه‌حركت نوزادمان را مديريت كنيم؟
يكي از بزرگ‌ترين كمك‌ها به نوزادان براي اين كه بتوانند زودتر حركت كنند اين كه آنها را زياد بغل نگيريم. دكتر بدوحي در اين باره مي‌گويد: در مورد بغل كردن شيرخوار بايد بدانيم در ماه‌هاي اول لازم است به نياز‌هاي او سريعا پاسخ داده و بغل كردن و نوازش شيرخوار و آرامش بخشيدن به او و بر طرف كردن نياز‌هاي طفل ولي از 6 ماهگي به بعد بايد زود به خواسته شيرخوار يعني بغل كردن پاسخ نداد و بايد فرصت داد تا شيرخوار خود را با اسباب‌بازي سرگرم كند و زماني طولاني بغل كردن را به صورت عادت فرا نگيرد تا سعي كند غلت بزند و حركت كند.
نشاندن نوزادان 6 ماهه به بالا، به صورتي كه دورشان بالش بگذاريد تا نيفتند، هم مي‌تواند به زودتر نشستن آنها كمك كند، اما يادتان باشد كه بيشتر از نيم ساعت نوزادان را به حالت نشسته قرار ندهيد چرا كه باعث آسيب به كمر آنها مي‌شود.
مي‌توان نوزادان 7 ماهه به بالا را روي چهار دست و پا قرار داد و به صورتي كه دست خود را زير شكم نوزاد براي محافظت از او قرار داده‌ايد او را با اسباب‌بازي‌هايي كه كمي دورتر مي‌اندازيد به جلو رفتن ترغيب كنيد و بعد از هشت نه ماهگي با گرفتن 2 دست شيرخواران با آنها قدم بزنيد تا قدم برداشتن را ياد بگيرند.
به گفته دكتر بدوحي استفاده از رورو‌ك مورد تاييد همه متخصصان كودك نيست، چون جداي از خطرات احتمالي مثل پرت شدن يا سقوط از بلندي يا گير كردن به فرش و افتادن رورو‌ك و رفتن شيرخوار به فضاهاي پرخطر مثل آشپزخانه كه باعث شده طرفدار زيادي نداشته باشد، شيرخوار با آن وابسته شده و از كارايي خود استفاده نمي‌كند.
اين وسيله بيشتر باعث افزايش قدرت در ساق پاها شده ولي روي توان حركتي ران‌ها و لگن تاثيري ندارد و باعث مي‌شود شيرخوار براي ايستادن به تنهايي تلاش نكند.
فراهم كردن امكانات و فضاي مناسب براي اين كه كودك بتواند بدون خطر و با راحتي از مهارت‌هايي كه دارد استفاده كند و آنها را ارتقاء ببخشد و كمك به رشد مهارت‌هاي او با ورزش دادن دستان و پاها و تمرين‌هاي حركتي مثل راه بردن او مي‌تواند در زودتر راه افتادن كودك شود.
رورو‌ك مورد تاييد همه متخصصان كودك نيست، چون جداي از خطرات احتمالي مثل پرت شدن يا سقوط از بلندي يا گير كردن به فرش و افتادن رورو‌ك و رفتن شيرخوار به فضاهاي پرخطر مثل آشپزخانه كه باعث شده طرفدار زيادي نداشته باشد، شيرخوار با آن وابسته شده و از كارايي خود استفاده نمي‌كند.
موارد نگراني
با توجه به مواردي كه گفته شد گاهي نوزادان از اين الگوي حركتي كمي جلوتر يا عقب‌تر هستند و والدين نوزاداني كه كمي ديرتر از نوزادان ديگر مهارت‌هاي حركتي را ياد مي‌گيرند معمولا نگران فرزند خود مي‌شوند. دكتر بدوحي معتقد است كه اگر شيرخوار قادر به انجام توانايي‌هاي متناسب با سن خود نباشد بايد از سوي پزشك كودكان بررسي و علت آن تعيين گردد و در صورت نياز اقدامات درماني يا كمكي به كودك شروع شود.
پزشك متخصص كودكان با توجه به رشد تكاملي ـ حركتي كودك و معاينات صورت گرفته، مي‌تواند پي ببرد به اين كه آيا شيرخوار از رشد ذهني خوبي برخوردار است؟ اگر شيرخوار تا يك سالگي نتواند چهار دست و پا راه برود يا نتواند در يك سالگي بايستد و حتي با كمك قادر به ايستادن نباشد يا نسبت به اشياء يا اسباب‌بازي‌هاي خود بي‌تفاوت و بي‌توجه باشد و هيچ‌گونه كلمه‌اي از جمله بابا،ماما و دد بيان نكند و حركات تقليدي مثل تكان دادن سر يا تكان دادن دست مثل باي‌باي را انجام ندهد و قادر به جستجو نباشد و به محيط بي‌تفاوت و بدون عكس‌العمل باشد و نتواند بنشيند بايد از سوي پزشك بررسي شود.
بخش خانواده ايراني تبيان
