روش هايي براي افزايش توجه و تمرکز در کودکان

فرآيند توجه و تمرکز در کودکان به تکامل سيستم عصبي، حواس و هوش بستگي دارد. لذا براي بررسي اين مشکل بايد به هريک از عوامل ذکر شده جداگانه پرداخت. تشخيص علت کم توجهي در کودکان بهتر است در تيم توانبخشي و با حضور متخصصان و کارشناسان صورت گيرد. سپس هريک از روش هاي دارو درماني، روان شناسي، کاردرماني و گفتار درماني وارد عمل خواهد شد

در اين مقاله سعي شده است که راهکارهايي براي بهبود اختلال توجه و تمرکز کودکان که قابل اجرا توسط والدين در منزل باشد، ارائه گردد:

تمرينات مربوط به افزايش ميزان توجه و تمرکز

الف ـ پرورش حس بينايي

-  از کودک بخواهيد يک شي نوراني در حال حرکت را با چشم تعقيب کند. شي را در جهات مختلف به صورت صاف يا دوراني حرکت دهيد. (به تدريج زمان تمرين را افزايش دهيد)

- از کودک بخواهيد به طور متناوب به دو شي دور و نزديک که شما به او نشان مي دهيد، نگاه کند. (به تدريج زمان تمرين را افزايش دهيد)

- شما و فرزندتان مقابل هم ر وي زمين بنشينيد، توپي را به سمت او بفرستيد، از وي بخواهيد پس از گرفتن توپ مجدداً آن را به شما بدهد و اين کار را تکرار کنيد.(به تدريج مدت زمان تمرين را افزايش دهيد)

- توپي را به يک نخ آويزان کنيد و مقابل کودک بگيريد و از او بخواهيد با دو دست و بعد با يک دست (به طور يک در ميان) به توپ بزند.

-  تعدادي مهره به کودک بدهيد تا آن ها را بر اساس ترتيب خاص يا به صورت تصادفي به نخ بکشد.

- پنج شي مقابل کودک قرار دهيد بعد جفت هرکدام از آن اشياء را نيز يکي يکي به او بدهيد تا کنار شي مثل خودش قرار دهد.

-  تمرين فوق را با تصاوير مشابه، مهره  هاي رنگي يا اشکال هندسي مشابه انجام دهيد. از هرکدام 4 مورد مقابل کودک بگذاريد.

- متناوب چيدن مهره هاي رنگي را به کودک آموزش دهيد. ابتدا از دو رنگ مهره شروع کنيد و از کودک بخواهيد آن دو رنگ را يک درميان بچينيد(اين کار را تا 5 مهره در رنگ هاي مختلفي ادامه دهيد)

براي مثال در مرحله اول با دو رنگ مهره

مهره قرمز، مهره آبي، مهره قرمز، مهره آبي….

فرآيند توجه و تمرکز در کودکان به تکامل سيستم عصبي، حواس و هوش بستگي دارد

- با سه مکعب يک رنگ طرح هاي ساده اي بسازيد و مقابل کودک قرار بدهيد بعد از او بخواهيد با مکعب‌هاي خودش مشابه آن طرح را بسازد (به تدريج تعداد مکعب ها را اضافه کنيد)

- حافظه بينايي کودک خود را به طريق زير تقويت کنيد:

با سه مکعب ساده طرح ساده اي بسازيد، 20 ثانيه فرصت دهيد کودک نگاه کند بعد طرح را جمع کنيد و از او بخواهيد آن چه را به ياد دارد بسازد.

- طرح هاي ساده اي به صورت ناقص روي کاغذ بکشيد و از کودک بخواهيد جزء حذف شده در تصاوير را تشخيص دهيد. مثال: تصوير آدم بدون چشم، تصوير موش بدون دم

- چهار تصوير روي کاغذ بکشيد، به طوري که دو تا از تصاوير کاملاً شبيه باشند و از کودک بخواهيد از بين 4 تصوير، دو تصوير مثل هم پيدا کرده و به شما نشان دهد.

- چهار تصوير بر روي کاغذ بکشيد به طوري که يک تصوير ديگر فرق داشته باشد. از کودک بخواهيد تصوير نامشابه را پيدا کرده و به شما نشان دهد.

تمرين

- نقطه هايي را در يک خط صاف بکشيد و از کودک بخواهيد آن ها را با خط به هم وصل کند  (ابتدا نقطه‌ها درشت و نزديک به هم باشد بعد به تدريج نقطه ريزتر و فاصله دورتر شوند)

- دو خط موازي و با فاصله از هم بکشيد و از کودک بخواهيد با مداد، خطي از ميان اين راه عبور دهد به طوري که با دو خط کناري برخورد نکند( به تدريج فاصله دو خط کناري را کم کنيد)

- اشکال هندسي مختلف را در اندازه متوسط بکشيد و از کودک بخواهيد آن ها را با توجه به حاشيه شکل رنگ کند.

- تمرين روي قيچي کردن طرح کشيده شده روي کاغذ(ابتدا خطوط صاف بعد خطوط منحني و اشکال مختلف)

ب ـ پرورش حس شنوايي

- جغجغه اي را به صدا در آوريد و از کودک بخواهيد هر وقت صدا شنيد دستش را بالا ببرد(در حين انجام تمرين چشم هاي کودک را ببنديد)

- جغجغه اي را به صدا در آوريد و از کودک بخواهيد جهت صدا را با دست به شما نشان دهد (در حين انجام چشم هاي کودک را ببنديد)

علت کم توجهي در کودکان بهتر است در تيم توانبخشي و با حضور متخصصان و کارشناسان صورت گيرد

- با کودک قرار بگذاريد که فعاليتي را انجام دهد و به محض شنيدن صداي سوت آن کار را متوقف کند. به عنوان مثال در يک اتاق کودک پشت به شما راه برود و هر زمان صداي سوت را شنيد بايستد مجدداً با فرمان شما شروع به حرکت کند و با شنيدن صدا متوقف شود.

- چند وسيله صدا ساز(به عنوان مثال سوت، جغجغه، سنتورک، شيپورو…) به صورت (2 عدد هر کدام) تهيه کنيد. اين وسايل را به کودک بدهيد تا مدتي با آن ها بازي کند و با صداي هر کدام آشنا شود. سپس يک نمونه از وسايل را مقابل کودک بگذاريد. خودتان پشت او قرار بگيرد و جفت ديگر هر وسيله را به صدا درآوريد. از کودک بخواهيد پس از شنيدن صدا وسيله مورد نظر را نشان دهد.

- تصوير چند حيوان را مقابل کودک بگذاريد از کودک بخواهيد که پس از شنيدن هر صدا (صداي حيوانات که نوار پخش مي شود يا شما مي گوييد) تصوير مربوطه را نشان دهد.

- کلمه اي را با کودک قرار بگذاريد تا هر زمان شنيد دستش را بالا ببرد. شما کلمات مختلف را بگوئيد و آن کلمه خاص را نيز به طور نامنظم در ميان کلمات ديگر بگوئيد.

-  داستان کوتاهي را براي کودک تعريف کنيد و بعد بلافاصله از متن داستان سوالاتي را از او بپرسيد(به تدريج بين تعريف داستان و پرسش از متن فاصله بيندازيد تا کودک مجبور شود اطلاعات را در حافظه نگه دارد.

- حافظه شنوايي کودک خود را به شيوه زير تقويت کنيد:

دو کلمه بدون ربط(مثال: هلو ؛ مداد) به کودک بگوئيد و از او بخواهيد آن دو کلمه را به همان ترتيب يعني اول هلو بعد مداد ) بعد از شما تکرار کند. در هر مرحله پس از اينکه کودک موفق شد کلمات را به طور صحيح بعد از شما تکرار کند، يک کلمه به تعداد کلمات خود اضافه کنيد(در آخرين مرحله کودک بايد بتواند 5 کلمه را عيناً بعد از شما و با ترتيب صحيح تکرار کند)

ج) پرورش حس لامسه

-     از کودک بخواهيد چشمهايش را ببندد و اشيايي را در دست او قرار دهيد تا بر اساس زبري يا صافي آن ها را به دو دسته تقسيم کند.

-    مشابه تمرين فوق را با اشيا سرد و گرم انجام دهيد.

- از کودک بخواهيد چشمهايش را ببندد و دو شي به طور همزمان در دست هاي او قرار دهيد. کودک بايد پس از لمس اشياء بگويد آنها مثل هم هستند يا متفاوتند.

- از کودک بخواهيد چشمهايش را ببندد، اشيا آشنا و موجود در منزل را يکي يکي در دست او بگذاريد و بخواهيد پس از لمس هر وسيله، نام آن ها را بگويد.

-    اشکال هندسي پلاستيکي را در دست کودک قرار دهيد و از او بخواهيد شکل را لمس کند و طرح آن را روي کاغذ بکشد(در مرحله لمس شي بايد چشم هاي کودک بسته باشد)